۲۹ آذر ۱۳۸۹

شاهنامه - ضحاک-گفتار اندر رفتن فریدون به جنگ ضحاک



برداشت  از گالری فرناز


گفتار اندر رفتن فریدون به جنگ ضحاک
 از میان گفتگوی خواهران جمشید و فریدون:

«که نو باش تا هست گیتی کَهُن»

نیم بیت  بسیار زیبای :
«به نرگس گل سرخ را داد نم» انگیزه ی گزینش عکس می باشد.

برا ی خواندن داستان روی عنوان تقه بزنید.




۱۶ آذر ۱۳۸۹

گفتار اندر داستان کاوه ی آهنگر با ضحاک تازی


تندیس کاوه درچادگان  اصفهان

گفتار اندر داستان کاوه ی آهنگر با ضحاک تازی
  
چُنان بُد که ضحّاک را روز و شب
  
به نام فِریدون گشادی دو لب
  
185
بران بُرزبالا ز بیم نشیب
  
شده از آفْرِیدون دلش پر نِهیب
  
  
چُنان بُد که یک روز بر تخت عاج
  
نِهاده بسربر ز پیروزه تاج
  
  
ز هر کشوری مهتران را بخواست
  
که در پادشاهی کُنَد پشت راست
  
  
از آن پس چُنین گفت با موبدان
  
که ای پرهنر با گهر بخردان
  
  
مرا در نِهانی یکی دشمن ست
  
که بربخردان این سَخُن روشن است
  
190
ندارم همی دشمن خُرد خوار
  
بترسم همی از بد روزگار
  
  
همی زین فزون بایدم لشکری
  
هم از مردم و هم ز دیو و پری
  
  
یکی لشکری خواهم انگیختن
  
ابا دیو مردم برآمیختن
  
  
بباید بدین بود همداستان
  
که من ناشکبیم بدین داستان
  
  
یکی محضر اکنون بباید نوشت
  
که جز تخم نیکی سپهبد نکِشت
  
195
نگوید سَخُن جز همه راستی
  
نخواهد به داد اندرون کاستی
  
  
ز بیم سپهبد همه راستان
  
بدان کار گشتند همداستان
  
  
بدان محضر اَژدَها ناگزیر
  
گواهی نبشتند برنا و پیر
  
  
همانگه یکایک ز درگاه شاه
  
برآمد خروشیدن دادخواه
  
  
ستم دیده را پیش او خواندند
  
بر نامدارانْش بنشاندند
  
200
بدو گفت مهتر به روی دژم
  
که برگوی تا از که دیدی ستم
  
  
خروشید و زد دست بر سر ز شاه
  
که شاها منم کاوه ی دادخواه
  
  
یکی بی زیان مرد آهنگرم
  
ز شاه آتش آید همی بر سرم
  
  
تو شاهی وُگر اَژدَها پیکری ؟
  
بباید زدن داستان ، آوری
  
  
اگر هفت کشور به شاهی تُراست
  
چرا رنج و سختی همه بهر ماست
  
205
شماریْت با من بباید گرفت
  
بدان تا جهان ماند اندر شِگِفت
  
  
مگر کز شمار تو آید پدید
  
که نوبت ز گیتی به من چون رَسید
  
  
که مارانْت را مغز فرزند من
  
همی داد باید ز هر انجمن
  
  
سپهبد به گفتار او بنگرید
  
شِگِفت آمدش کان سَخُن ها شنید
  
  
بدو باز دادند فرزند اوی
  
به خوبی بجُستند پیوند اوی
  
210
بفرمود پس کاوه را پادشا
  
که باشد بدان محضر اندر گُوا
  
  
چو برخواند کاوه همه محضرش
  
سبک سوی پیران آن کشورش
  
  
خروشید کای پایمردان دیو
  
بریده دل از ترس گیهان خدیو
  
  
همه سوی دوزخ نِهادید روی
  
سپر دید دل ها به گفتار اوی
  
  
نباشم بدین محضر اندر گُوا
  
نه هرگز براندیشم از پادشا
  
215
خروشید و برجست لرزان ز جای
  
بدرّید و بسپَرد محضر به پای
  
  
گرانمایه فرزند او پیش اوی
  
ز ایوان برون شد خروشان به کوی
  
  
مِهان شاه را خواندند آفرین
  
که ای نامور شهریار زَمین
  
  
ز چرخ فلک بر سرت باد سرد
  
نیارد گذشتن به روز نبرد
  
  
چرا پیش تو کاوه ی خام گوی
  
بسان هَمالان کند سرخ روی
  
220
همی محضر ما به پیمان تو
  
بدَرّد ، بپیچد ز فرمان تو
  
  
کَی نامور پاسخ آورد زود
  
که از من شِگِفتی بباید شُنُود
  
  
که چون کاوه آمد ز درگه پدید
  
دو گوش من آواز او را شنید
  
  
میان من و او ز ایوان درست
  
یکی کوه گفتی ز آهن برُست
  
  
همیدون چُنو زد به سربر دو دست
  
شِگِفتی مرا در دل آمد شکست
  
225
ندانم چه شاید بُدَن زین سپس
  
که راز سپهری ندانست کس
  
  
چو کاوه برون شد ز درگاه شاه
  
برو انجمن گشت بازارگاه
  
  
همی برخروشید و فریاد خواند
  
جهان را سراسر سُوی داد خواند
  
  
از آن چرم کاهنگران پشتِ پای
  
بپوشند هَنگام زَخم دَرای
  
  
همان کاوه آن بر سر نیزه کرد
  
همانگه ز بازار برخاست گَرد
  
230
خروشان همی رفت نیزه بدست
  
که ای نامداران یزدان پرست
  
  
کسی کو هوای فِریدون کند
  
سر از بند ضحّاک بیرون کند
  
  
بپویید ، کین مهتر آهَرْمَن ست
  
جهان آفرین را به دل دشمن ست
  
232+
بدان بی بها ناسزاوار پوست
  
پدید آمد آوای دشمن ز دوست
  
  
همی رفت پیش اندرون مرد گُرد
  
جهانی برو انجمن شد نه خُرد
  
  
بدانست خود کافْرِیدون کجاست
  
سراندر کشید و همی رفت راست
  
235
بیامد به درگاه سالار نَو
  
بدیدنْدش از دور و برخاست عَو
  
  
چُن آن پوست بر نیزه بر دید کَی
  
به نیکی یکی اختر افگند پَی
  
  
بیاراست آنرا به دیبای روم
  
ز گوهر برو پَیکر و زرّ بوم
  
  
بزد بر سرِ خویش چون گِرد ماه
  
یکی فال فرّخ ، پَی افگند شاه
  
  
فرو هشت ازو سرخ و زرد و بنفش
  
همی خواندش کاویانی درَفش
  
240
از آن پس هرآنکس که بگرفت گاه
  
به شاهی به سر برنهادی کلاه
  
  
بران بی بها چرم آهنگران
  
برآویختی نوبنو گوهران
  
  
ز دیبای پرمایه و پرنیان
  
بران گونه گشت اختر کاویان
  
  
که اندر شب تیره چون شید بود
  
جهان را ازو دل پر اومید بود
  
  
بگشت اندرین نیز چندی جهان
  
همی بودنی داشت اندر نِهان
  
245
فِریدون چو گیتی بران گونه دید
  
جهان پیش ضحّاک وارونه دید
  
  
سُوی مادر آمد کمر بر میان
  
به سر برنِهاده کلاه کیان
  
  
که من رفتنی ام سوی کارزار
  
ترا جز نیایش مباد ایچ کار
  
  
ز گیتی جهان آفرین را پرست
  
بدو زن ز نیک و بد پاک دست
  
  
فرو ریخت آب از مژه مادرش
  
همی آفرین خواند بر داورش
  
250
به یزدان همی گفت : زِنهار من
  
سپردم ترا ای جهاندار من
  
  
بگردان ز جانش نهیب بدان
  
بپرداز گیتی ز نابخردان
  
  
فریدون سبک ساز رفتن گرفت
  
سَخُن را ز هر کس نِهفتن گرفت
  
  
برادر دو بودش ، دو فرّخ هَمال
  
ازو هر دو آزاده مِهتر بسال
  
  
یکی بود ازیشان کتایونْش نام
  
دگر نام بَرمایه ی شادکام
  
255
فریدون بدیشان سَخُن برگشاد
  
که خرّم زیید ای دِلیران و شاد
  
  
که گردون نگردد بجز بر بِهی
  
به ما بازگردد کلاه مِهی
  
  
بیارید داننده آهنگران
  
یکی گرز فرمای ما را گران
  
  
چو بگشاد لب هر دو بشناختند
  
به بازار آهنگران تاختند
  
  
هر آنکس کزان پیشه بُد نامجوی
  
بسوی فِریدون نِهادند روی
  
260
جهانجوی پرگار بگرفت زود
  
وُزان گرز ، پَیکر بدیشان نُمود
  
  
نگاری نگارید بر خاک پیش
  
همیدون بسان سر گاومیش
  
  
بدان دست بردند آهنگران
  
چو شد ساخته کارِ گرزِ گران
  
  
به پیش جهانجوی بردند گرز
  
فروزان بکردار خورشید برز
  
  
پسند آمدش کار پولادگر
  
ببخشیدْشان جامه و سیم و زر
  
265
بسی کردشان نیز فرّخ امید
  
بسی دادْشان مهتری را نُوید
  
  
که گر اَژدَها را کنم زیر خاک
  
بشویم شما را سر از گَرد پاک
  
  
جهان را همه سوی داد آوریم
  
چُن از نام دادار یاد آوریم