شاهنامه - ضحاک - گفتار اندر زادن آفریدون از مادر

برداشت از اینجا

گفتار اندر زادن آفریدون از مادر برآمد برین روزگاری دراز کشید اَژدها را به تنگی فراز خجسته فریدون ز مادر بزاد جهان را یکی دیگر آمد نِهاد 110 ببالید برسان سرو سهی همی تافت زو فرّ شاهنشهی جهانجوی با فرّ جمشید بود بکردار تابنده خورشید بود جهان را چو باران به بایستگی روان را چو دانش به شایستگی به سربر همی گشت گردان سِپهر شده رام با آفْریدون به مهر همان گاو که ش نام بَرمایه بود ز گاوان وُرا برترین پایه بود 115 ز مادر جدا شد چو طاوس نر به هر موی بر تازه رنگی دگر شده انجمن بر سرش بخردان ستاره شناسان و هم موبدان که کس در جهان گاو چونان ندید نه از پیرسر کاردانان شَنید زمین کرده ضحّاک پر گفت و گوی به گِرد جهان بر همین جست و جوی فریدون که بودش پدر آبتین شده تنگ بر آبتین بر ، زمین 120 گریزان و ز خویشتن گشته سیر برآویخت ناگاه در دام شیر از آن روزبانان ناپاک مرد تنی چند ، روزی بدو بازخَورد گرفتند و بردند بسته چو یوز بروبر سرآورد ضحّاک روز خردمند مام فِرِیدون چو دید که بر جفت او بر چُنان بد رسید فرانک بُدش نام و فرخنده بود به مهر فِرِیدون دل آگنده بود 125 دوان داغ دل خسته ی روزگار همی رفت پویان بدان مرغزار کجا نامور گاو بَرمایه بود که نابسته بر تنْش پیرایه بود به پیش نگهبان آن مرغزار خروشید و بارید خون بر کنار بدو گفت کین کودک شیرخوار ز من روزگاری به زنهار دار پدروارش از مادر اندرپذیر وُ زین گاو نغزش بپرور به شیر 130 وُ گر پاره خواهی روانم تُراست گروگان کنم جان بدانکت هواست پرستنده ی بیشه و گاو نغز چُنین داد پاسخ بدان پاک مغز که چون بنده بر پیش فرزند تو بباشم پذیرنده ی پند تو فرانک بدو داد فرزند را بگفتش بدو گفتنی پند را سه سالش پدروار از آن گاو شیر همی داد هُشیار زنهارگیر 135 نشد سیر ضحّاک از آن جست جوی شد از گاو گیتی پر از گفت وگوی دوان مادر آمد سُوی مرغزار چُنین گفت با مرد زنهاردار که اندیشه یی در دلم ایزدی فراز آمده ست از ره بخردی همی کرد باید کزان چاره نیست که فرزند و شیرین روانم یکیست ببُرّم پی از خاک جادوسْتان شوم با پسر سوی هندوستان 140 شوم ناپدید از میان ِگروه برم خوبرخ را به البرز کوه بیاورد فرزند را چون نوند چو غُرم ژیان سوی کوه بلند یکی مرد دینی بران کوه بود که از کار گیتی بی اندوه بود فرانک بدو گفت کای پاکدین منم سوگواری از ایران زَمین بدان کین گرانمایه فرزند من همی بود خواهد سر انجمن 145 ببُرّد سر و تاج ضحّاک را سپارد کمربند او خاک را ترا بود باید نگهبان اوی پدروار لرزنده بر جان اوی پذیرفت فرزند او نیک مرد نیاورد هرگز بدو باد سرد خبر شد به ضحّاک یک روزگار از آن گاو بَرمایه و مرغزار بیامد از آن کینه چون پیل مست مران گاو بَرمایه را کرد پست 150 جز آن هرچه دید اندرو چارپای بیفگند و زیشان بپرداخت جای سبک سوی خان فِرِیدون شتافت فراوان پژوهید و کس را نیافت به ایوان او آتش اندرفگند بپای اندرآورد کاخ بلند چو بگذشت بر آفْرِیدون دوهشت ز البرزکوه اندرآمد به دشت بر مادر آمد پژوهید و گفت که بگشای بر من نِهان از نِهفت 155 بگویی مرا تا که بودم پدر ؟ کیم من ؟ به تخم از کدامین گهر ؟ چه گویم کیم ، بر سرِ انجمن ؟ یکی دانشی داستانی بزن فرانک بدو گفت کای نامجوی بگویم تُرا هر چه گفتی بگوی تو بشناس کز مرز ایران زَمین یکی مرد بُد نام او آبتین ز تخم کَیان بود و بیدار بود خردمند و گُرد و بی آزار بود 160 ز طهمورثِ گُرد بودش نژاد پدر بر پدر بر همی داشت یاد پدر بُد ترا ، مر مرا نیک شوی نبُد روز روشن مرا جز بدوی چُنان بُد که ضحّاک جادوپرست ز ایران به جان تو یازید دست ازو من نِهانت همی داشتم چه مایه به بَد روز بگذاشتم پدرْت آن گرانمایه مرد جوان فدا کرد پیش تو روشن روان 165 سرانجام رفتم سوی بیشه یی که کس را نه زان بیشه اندیشه یی یکی گاو دیدم چو باغ بهار سراپای نیرنگ و رنگ و نگار نگهبان او پای کرده به کَش نشسته به پیش اندرون شاه فَش بدو دادمت روزگاری دراز همی پروردیدَت به بر بر به ناز ز پستان آن گاو طاوس رنگ برافراختی چون دلاور پلنگ 170 سرانجام از آن گاو و آن مرغزار یکایک خبر شد بر شهریار بیامد بکشت آن گرانمایه را چُنان بی زبان مهربان دایه را وُ ز ایوان ما تا به خورشید خاک برآورد و کرد آن بلندی مَغاک فِرِیدون برآشفت و بگشاد گوش ز گفتار مادر برآمد به جوش دلش گشت پردرد و سر پر ز کین به ابرو ز خشم اندر آورد چین 175 چُنین داد پاسخ به مادر که شیر نگردد مگر  بازمایش دِلیر کنون کردنی کرد جادوپرست مرا برد باید به شمشیر دست بپویم به فرمان یزدان پاک برآرم از ایوان ضحّاک خاک بدو گفت مادر که این رای نیست تُرا با جهان سر بسر پای نیست جهاندار ضحّاک با تاج و گاه میان بسته فرمان او را سپاه 180 چو خواهد ، ز هر کشوری صدهزار کمربسته او را کند کارزار جزاینست آیین و پیوند کین جهان را به چشم جوانی مبین که هر کو نبید جوانی چَشید به گیتی جز از خویشتن را ندید بدان مستی اندر دهد سر بباد تُرا روز جز شاد و خرّم مباد برداشت از سایت آریا بوم

گفتارهای نیک شما

گفتار اندر خواب دیدن ضحاک

عکس از روی جلد کتاب افسون فریدون- سوشیانت مَزدیَسنا نگاره ای بر روی یک مهر استوانه ای ِ ایرانی با پیشینه 4500 ساله گفتار اندر خواب دیدن ضحاک چُن از روزگارش چهل سال ماند نگر تا به سربَرْش یزدان چه راند در ایوان شاهی شبی دیر یاز به خواب اندرون بود با ارنواز چُنان دید کز کاخ شاهنشهان سه جنگی پدید آمدی ناگهان 45 دو مهتر یکی کهتر اندر میان به بالای سرو و به فرّ کیان کمر بستن و رفتن شاهوار به چنگ اندرون گرزه ی گاوسار دمان پیش ضحّاک رفتی به جنگ زدی بر سرش گرزه ی گاورنگ یکایک همین گُردِ کهتر بسال ز سر تا به پایش کشیدی دوال بدان زه به دستش ببستی چو سنگ نِهادی به گردن بَرَش پلهنگ 50 همی تاختی تا دماوند کوه کَشان و دوان از پس اندر گروه بپیچید ضحّاک بیدادگر بدرّیدَش از هول گفتی جگر یکی بانگ برزد به خواب اندرون که لرزان شد آن خانه ی بیستون بجَستند خورشید رویان ز جای از آن غلغل نامور کدخدای چُنین گفت ضحّاک را ارنواز که شاها نگویی چه بودت براز ؟ 55 که خفته بآرام در خان خویش بدینسان بترسیدی از جان خویش زَمین هفت کشور به فرمان تُست دد و دیو و مردم نگهبان تُست به خورشید رویانْ سپهدار گفت که چونین شِگِفتی نماند نِهفت که این داستان گر ز من بشنوید شوَدْتان دل از جان من ناامید به شاه جهان گفت پس ارنواز که بر ما بباید گشادنْت راز 60 توانیم کردن مگر چاره یی که بی چاره یی نیست پتیاره یی سپهبد گشاد آن نِهان از نهفت همه خواب یک یک بدیشان بگفت چُنین گفت با نامور ماه روی که مگذار تن را ره چاره چوی نگین زمانه سر تخت تُست جهان روشن از نامور بخت تُست تو داری جهان زیر انگشتری دد و مردم و دیو و مرغ و پری 65 ز هر کشوری گرد کن مهتران ز اخترشناسان و افسونگران سَخُن سربسر مهتران را بگوی پژوهش کن و راستی بازجوی نگه کن که هوش تو بر دست کیست ز مردم شمار ، ار ز دیو و پریست چو دانسته شد چاره ساز آن زمان به خیره مترس از بدِ بدگمان شه بَر منش را خوش آمد سَخُن که آن سرو پروین رخ افگند بن 70 جهان از شب تیره چون پرّ زاغ همانگه سر از کوه برزد چراغ تو گفتی که بر گشور لاژورد بگسترد خورشید یاقوت زرد سپهبد هرآنجا که بُد موبدی سَخُن دان و بیداردل بخردی ز کشور بنزدیک خویش آورید بگفت آن جگر خسته ، خوابی که دید نِهانی سَخُن کردشان خواستار ز نیک و بد و گردش روزگار 75 که بر من زمانه کی آید بسر کرا باشد این تاج و تخت و کمر گر این راز با من بباید گشاد وُ گر سر به خواری بباید نِهاد لب موبدان خشک و رخساره تر زبان پر ز گفتار یک با دگر که گر بودنی بازگوییم راست به جان است پَیکار و جان بی بهاست وُ گر نشنود بودنی ها درست بباید همیدون ز جان دست شست 80 سه روز اندر آن کار شد روزگار سَخُن کس نیارست کرد آشکار به روز چهارم برآشفت شاه بران موبدان نُماینده راه که گر زنده تان دار باید بسود وُ گر بودنی ها بباید نُمود همه موبدان سرفگنده نگون پر از هول دل ، دیدگان پر ز خون از آن نامداران بسیار هوش یکی بود بینادل و تیزکوش 85 خردمند و بیدار و زیرک به نام کزان موبدان او زدی پیش گام دلش تنگ تر گشت و ناباک شد گشاده زبان پیش ضحّاک شد بدو گفت پردخته کن سر ز باد که جز مرگ را کس ز مادر نزاد جهاندار پیش از تو بسیار بود که تخت مِهی را سَزاوار بود فراوان غم و شادمانی شُمُرد برفت و جهان دیگری را سِپُرد 90 اگر باره ی آهنینی بپای سپهرت بساید نمانی بجای کسی را بود زین سپس تخت تو به خاک اندرآرد سرِ بخت تو کجا نام او آفْریدون بود زمین را سپهر همایون بود هنوز آن سپهبد ز مادر نزاد نیامد گه پرسش و سردباد چُنو او زاید از مادر پرهنر بسان درختی شود بارور 95 به مردی رسد برکشد سر به ماه کمر جوید و تاج و تخت و کلاه به بالا شود چون یکی سرو بُرز به گردن برآرد ز پولاد گرز زند بر سرت گرزه ی گاوروی ببنددْت وُ آرد از ایوان به کوی بدو گفت ضحّاک ناپاک دین چرا بندَدَم چیست از منْش کین دلاور بدو گفت : اگر بخردی کسی بی بهانه نسازد بدی 100 برآید بدست تو هوش پدرْش از آن درد گردد پر از کینه سرْش یکی گاو بَرمایه خواهد بُدَن جهانجوی را دایه خواهد بُدن تبه گردد آن هم بدست تو بر بدین کین کَشد گرزه ی گاوسر چو بشنید ضحّاک بگشاد گوش ز تخت اندر افتاد و زو رفت هوش گرانمایه از پیش تخت بلند بتابید روی از نِهیب گزند 105 چو آمد دل تاجور باز جای به تخت کَیان اندرآورد پای نشان فِرِیدون به گِرد جهان همی بازجست آشکار و نِهان نه آرام بودش نه خواب و نه خُورد شده روز روشن برو لاژورد

  برداشت از اینجا

گفتارهای نیک شما

خزان در شاهنامه

عکس از فرناز

این عکس را در زمینه صفحه نمایش قرار دهید تا پاییز را به زیبایی احساس کنید

چو بينم رخ سيب بيجاده رنگ / شود آسمان همچو پشت پلنگ


توصیف شخص (خسروپرویز):
نه چون تو خزان و نه چون تو بهار /  نه چون تو بایوان چین برنگار

فردوسی گوناگونی رنگ ها را در پاییز و بهار یکی می شمارد.

گاه در شاهنامه  حالت خزان برای توصیف وضع میدان جنگ به کار برده شده است:

همی گرز بارید بر خود و ترگ / چو باد خزان بارد از بید برگ
از داستان کیکاووس

یکی تیرباران بکردند سخت  / چو باد خزانی که ریزد درخت
«از داستان غم انگیز فرود سیاوش»
واقعا وقتی به این داستان فکر می کنم استفاده از خزان بسیار به جاست.

پیوندهای خواندنی:
طبیعت از نگاه شاعران
    

گفتارهای نیک شما

شاهنامه - ضحاک - پادشاهی ضحاک تازی هزار سال بود

پادشاهی ضحّاک تازی هزار سال بود چو ضحّاک شد بر جهان شهریار برو سالیان انجمن شد هزار سراسر زمانه بدو گشت باز برآمد برین روزگاری دراز نِهان گشت کردار فرزانگان پراگنده شد کام دیوانگان هنر خوار شد ، جادویی ارجمند نِهان راستی ، آشکارا گزند 5 شده بر بدی دست دیوان دراز به نیکی نرفتی سَخُن جز به راز دو پاکیزه از خانه ی جمّشید برون آوریدند لرزان چو بید که جمشید را هر دو دختر بُدند سر بانوان را چو افسر بُدند ز پوشیده رویان یکی شهرناز دگر پاکدامن به نامْ ارنواز به ایوان ضحّاک بردندشان بران اَژدَهافشن سپردندشان 10 بپروردْشان از ره جادویی بیاموختْشان کژّی و بدخویی ندانست خود جز بد آموختن جز از کشتن و غارت و سوختن چُنان بُد که هر شب دو مرد جوان چه کهتر، چه از تخمه ی پَهلوان خورشگر ببردی به ایوان اوی همی ساختی راه درمان اوی بکشتی و مغزش بپرداختی مران اَژدها را خورش ساختی 15 دو پاکیزه از کشور پادشا دو مرد گرانمایه ی پارسا یکی نام ارمایل پاکدین دگر نام گرمایل پیش بین چُنان بُد که بودند روزی به هم سَخُن رفت هر گونه از بیش و کم ز بیدادگر شاه و از لشکرش وُزان رسم های بد اندرخَورش یکی گفت ما را به خوالیگری بباید بر ِشاه رفت، آوری 20 وُزان پس یکی چاره یی ساختن ز هر گونه اندیشه انداختن مگر زین دو تن را که ریزند خون یکی را توان آوریدن برون برفتند و خوالیگری ساختند خورش خود بی اندازه بشناختند خورش خانه ی پادشاه جهان گرفت آن دو بیدار ِخرّم نِهان چو آمد بنزدیک خون ریختن ز شیرین روان اندرآویختن 25 از آن روزبانان مردم کُشان گرفته دو مرد جوان را کَشان زنان پیش خوالیگران تاختند ز بالا به روی اندرانداختند پر از درد خوالیگران را جگر پر از خون دو دیده ، پر از کینه سر همی بنگرید این بدان، آن بدین ز کردار بیدادْ شاهِ زمین از آن دو یکی را بپرداختند جزین چاره یی نیز نشناختند 30 برون کرد مغز سر گوسفند بیامیخت با مغز آن ارجمند یکی را به جان داد زنهار و گفت نگر تا بداری سر اندر نِهفت نگر تا نباشی به آبادْ شهر ترا از جهان کوه و دشتست بهر به جای سرش زان سر بی بها خورش ساختند از پی اَژدَها ازین گونه هر ماهیان سی جوان ازیشان همی یافتندی روان 35 چو گِرد آمدی مرد ازیشان دویست بران سان که نشناختندی که کیست خورشگر بدیشان بزی چند و میش سپردی و صحرا نهادیْش پیش کنون کُرد از آن تخمه دارد نژاد کز آباد ناید به دل بَرْش یاد پس آیین ضحّاک وارونه خوی چُنان بُد که چون می بُدیْش آرزوی ز مردان جنگی یکی خواستی بکُشتی که با دیو برخاستی 40 کجا نامور دختری خوبروی به پردَه نْدَرون پاک بی گفت وگوی پرستنده کردیْش در پیش خویش نه رسم کیی بُد نه آیین کیش برداشت از سایت آریا بوم

گفتارهای نیک شما

شاهنامه - جمشید - گفتار اندر داستان مرداس

گفتار اندر داستان مرداس داستان مرداس را از اینجا گوش کنید برای نوشتن پیام، روی خواندن مطالب دیگر کلیک کنید