شاهنامه - جمشید - گفتار اندر داستان مرداس

گفتار اندر داستان مرداس داستان مرداس را از اینجا گوش کنید برای نوشتن پیام، روی خواندن مطالب دیگر کلیک کنید 75 یکی مرد بود اندرآن روزگار    ز دشت سُواران نیزه گزار       گرانمایه هم شاه و هم نیک مرد    ز ترس جهاندار با باد سرد       که مرداس نام گرانمایه بود    به داد و دِهش برترین پایه بود       مر او را ز دوشیدنی چارپای    ز هر یک هزار آمدندی به جای       همان گاو دوشا به فرمان بری    همان تازی اسپان همه گوهری    80 بز و شیرور میش بُد همچُنین    به دوشندگان داده بُد پاک دین       به شیر آن کسی را که بودی نیاز    بدان خواسته دست بردی فراز       پسر بُد مر این پاک دین را یکی    که از مهر بهرَه ش نبود اندکی       جهانجوی را نام ضحّاک بود    دِلیر و سبکسار و ناپاک بود       کجا بیوراسپش همی خواندند    چُنین نام بر پهلوی راندند    85 کجا بیور از پهلوانی شمار    بود بر زبان دری ده هزار       ز اسپان تازی به زرّین ستام    وُرا بود بیور که بردند نام       شب و روز بودی دو بهره به زین    ز راه بزرگی، نه از راه کین       چُنان بُد که ابلیس روزی پگاه    بیامد بسان یکی نیکخواه       دل مهتر از راه نیکی ببُرد    جوان گوش گفتار او را سپُرد    90 بدو گفت پیمانْت خواهم نُخُست    پس آنگه سَخُن برگشایم درست       جوان نیک دل گشت فرمانْش کرد    چُنان چون بفرمود سوگند خَوْرد       که راز تو با کس نگویم ز بُن    ز تو بشنوم هر چه گویی سَخُن       بدو گفت جز تو کسی کدخدای    چه باید همی با تو اندر سرای       چه باید پدرکه ش پسر چون تو بود    یکی پندت را من بیاید شُنُود    95 زمانه بر این خواجه ی سالخَورد    همی دیر مانَد، تو اندر نورد       بگیر این سر ِمایه ور گاه اوی    تو را زیبد اندر جهان جاه اوی       گر این گفته ی من تو آری به جای    جهان را تو باشی یکی کدخدای       چو ضحّاک بشنید و اندیشه کرد    ز خون پدر شد دلش پر ز درد       به ابلیس گفت این سَزاوار نیست    دگرگوی کین از در ِکار نیست    100 بدو گفت اگر بگذری زین سَخُن    بتابی ز سوگند و پیمان ز بُن       بماند به گردنْت سوگند و بند    شوی خوار و ماند پدرْت ارجمند       سر ِمردِ تازی به دام آورید    چُنان شد که فرمان او برگزید       بپرسید کین چاره با من بگوی    چه روی است راه و بهانه مجوی       بدو گفت من چاره سازم تو را    به خورشید سر برفرازم تو را    105 مر آن پادشا را در اندرسرای    یکی بوستان بُد گرانمایه جای       گرانمایه شبگیر برخاستی    ز بهر پرستش برآراستی       سر و تن بشستی نِهفته به باغ    پرستنده با او نبردی چراغ       برآورد وارونه ابلیس بند    یکی ژَرف چاهی به ره بر، بکند       سر تازیان مهتر نامجوی    شب آمد سوی باغ بنهاد روی    110 چو آمد به نزدیک آن ژرف چاه    یکایک نگون شد سر ِبختِ شاه       به چاه اندر افتاد و بشکست پست    شد آن نیک دل مرد یزدان پرست       پس ابلیس وارونه آن ژَرف چاه    به خاک اندرآگند و بسپَرد راه       به هر نیک و بد شاه آزاد مرد    به فرزندبر نازده باد سرد       همی پروریدش به ناز و به رنج    بدو بود شاد و بدو داد گنج    115 چُنان بدگهر شوخ فرزند اوی    نجُست از ره شرم پیوند اوی       به خون پدر گشت همداستان    ز دانا شنیدستم این داستان       که فرزند بد گر شود نرّه شیر    به خون پدر هم نباشد دِلیر       مگر در نِهانش سَخُن دیگرست    پژوهنده را راز با مادرست       سَبُک مایه ضحّاک بیدادگر    بدین چاره بگرفت گاه پدر    120 به سر برنهاد افسر تازیان    بریشان ببخشید سود و زیان       چو ابلیس پیوسته دید آن سَخُن    یکی پند بَد را نو افگند بُن       بدو گفت گر سوی من تافتی    ز گیتی همه کام دل یافتی       اگر همچُنین نیز فرمان کنی    نپیچی ز گفتار و پیمان کنی       جهان سربسر پادشاهی تراست    دَد و مردم و مرغ و ماهی تراست    125 چو این کرده شد ساز دیگر گرفت    یکی چاره کرد از شِگِفتان شِگِفت       جوانی برآراست از خویشتن    سَخُن گوی و بینادل و پاک تن       همیدون به ضحّاک بنهاد روی    نبودش جز از آفرین گفت و گوی       بدو گفت اگر شاه را درخَورم    یکی نامور پاک خوالیگرم       چو بشنید ضحّاک بنواختش    ز بهر خورش جایگه ساختش    130 کلید خورش خانه ی پادشا    بدو داد دستور فرمانروا       فراوان نبود آن زمان پرورش    که کمتر بُد از کُشتنی ها خورش       ز هر گوشت از مرغ و از چارپای    خورشگر بیاورد یک یک بجای       به خونش بپرورد برسان شیر    بدان تا کند پادشا را دِلیر       سَخُن هر چه گویدْش فرمان کند    به فرمان او دل گِروگان کند    135 خورش زرده ی خایه دادش نُخُست    بدان داشتش یک زمان تندرست       بخورد و برو آفرین کرد سخت    مَژه یافت خواندش وُرا نیکبخت       چُنین گفت ابلیس نیرنگ ساز    که جاوید زی شاد و گردن فراز       که فردات زان گونه سازم خورش    کزو آیدت سربسر پرورش       برفت و همه شب سِگالش گرفت    که فردا ز خوردن چه سازم شِگِفت    140 دگر روز چون گنبد لاژورد    برآورد و بنمود یاقوت زرد       خورش های کبک و تذرو سَپید    بسازید و آمد دلی پر امید       شه تازیان چون به خوان دست برد    سر کم خرد مهر او را سپرد       سه دیگر به مرغ و کبابِ بره    بیاراست خوان از خورش یکسره       به روز چهارم چو بنهاد خوان    خورش کرد از پشت گاو جوان    145 بدوی اندرون زعفران و گلاب    همان سالخورده می و مشک ناب       چو ضحاک دست اندرآورد و خَورد    شِگِفت آمدش زان هُشیوار مرد       بدو گفت بنگر که تا آرزوی    چه خواهی، بخواه از من ای نیکخوی       خورشگر بدو گفت کای پادشا    همیشه بزی شاد و فرمانروا       مرا دل سراسر پر از مهر تُست    همه توشه ی جانم از چهر تُست    150 یکی حاجتستم به پیروز شاه    وُگر چه مرا نیست این پایگاه       که فرمان دهد تا سر کِتف اوی    ببوسم، بمالم برو چشم و روی       چو ضحّاک بشنید گفتار اوی    نِهانی ندانست بازار اوی       بدو گفت دادم من این کام تو    بلندی گِرَد زین مگر نام تو       بفرمود تا دیو چون جفت اوی    همی بوسه داد از بر سُفت اوی    155 ببوسید و شد در زمین ناپدید    کس اندر جهان این شِگِفتی ندید       دو مار سیاه از دو کِتفش برُست    غمی گشت و از هر سویی چاره جست       سرانجام ببرید هر دو ز کِفت    سَزد گر بمانی بدین در شِگِفت       چو شاخ درخت آن دو مار سیاه    برآمد دگرباره از کِتف شاه       بزشکان فرزانه گرد آمدند    همه یک بیک داستان ها زدند    160 ز هر گونه نیرنگ ها ساختند    مران درد را چاره نشناختند       بسان بزشکی پس ابلیس تفت    به فرزانگی نزد ضحّاک رفت       بدو گفت کین بودنی کار بود    بمان تا چه گردد، نباید درود       خورش ساز و آرامشان ده به خَورد    نباید جزین چاره یی نیز کرد       بجز مغز مردم مده شان خورش    مگر خود بمیرند ازین پرورش    165 سر نرّه دیوان ازین جست و جوی    چه جست و چه دید اندرین گفت و گوی       مگر تا یکی چاره سازد نِهان    که پردخت ماند ز مردم جهان       از آن پس برآمد از ایران خروش    پدید آمد از هر سویی جنگ و جوش       سیه گشت رخشنده روز سَپید    گسستند پیوند با جمّشید       برو تیره شد فرّهِ ایزدی    به کژّی گرایید و نابخردی    170 پدید آمد از هر سویی خسرَوْی    یکی نامجویی ز هر پهلَوْی       سپه کرده و جنگ را ساخته    دل از مهر جمشید پرداخته       یکایک بیامد از ایران سپاه    سُوی تازیان برگفتند راه       شنیدند کانجا یکی مهترست    پر از هول شاه اَژدَها پیکرست       سُواران ایران همه شاه جوی    نِهادند یکسر به ضحّاک روی    175 به شاهی برو آفرین خواندند    وُرا شاه ایران زمین خواندند       مران اَژدَهافَش بیامد چو باد    به ایران زَمین تاج بر سر نِهاد       ز ایران و از تازیان لَشکری    گزین کرد گردان هر کِشوری       سُوی تخت جمشید بنهاد روی    چو انگشتری کرد گیتی بر اوی       چو جمشید را بخت شد کُندرو    به تنگ اندر آمد سپهدار نو    180 برفت و بدو داد تخت و کلاه    بزرگی و دیهیم و گنج و سپاه       نِهان گشت و گیتی بر او شد سیاه    سپردش به ضحّاک تخت و کلاه       چو صد سالش اندر جهان کس ندید    برو نام شاهی و او ناپدید       صدم سال روزی به دریای چین    پدید آمد آن شاه ناپاک دین       نِهان بود چند از بد اَژدَها    نیامد به فرجام هم زو رها    185 چو ضحّاکش آورد ناگه به چنگ    یکایک ندادش سَخُن را درنگ       به اَرّه ش سراسر به دو نیم کرد    جهان را از او پاک پر بیم کرد       شد آن تخت شاهی و آن دستگاه    زمانه ربودش چو بیجاده کاه       ازو بیش بر تخت شاهی که بود    بدان رنج بردن چه آمدْش سود       گذشته برو سالیان هفتصد    پدید آوریده همه نیک و بد    190 چه باید همی زندگانی دراز    چو گیتی نخواهد گشادنْت راز       همی پروراندْت با شهد و نوش    جز آوای نرمت نیارد به گوش       یکایک چو گویی که گسترد مهر    نخواهد نمودن به بد نیز چهر       بدو شاد باشی و نازی بدوی    همه راز دل را گشایی بدوی (!)    یکی نغز بازی برون آورد    به دلتْ اندر از درد خون آورد

گفتارهای نیک شما